Hoe eet je een olifant

  Inderdaad: plakje voor plakje, totdat de olifant op is! Ik moest daar weer aan denken bij de geruststellende woorden van Minister Melanie bij het “vrijgegeven” van de kustzone. Weg met betuttelende regelgeving! Meer ruimte voor bebouwing! Goed voor de economie! En heus: het zal niet zo’n vaart lopen – geen Belgische toestanden waarbij de gehele kuststrook is opgeofferd aan bouwprojecten en een willekeurige natuurliefhebber er niets meer te zoeken heeft.
De Tijdgeest is uit de fles..

Zowel het kabinetsbesluit over de kustzone als de komende Omgevingswet ademen een zeer liberale geest: Geen ouderwetse verbodsplanologie ( “Nee tenzij”) maar het veel betere klinkende adagium “Ja, tenzij”. Maar liefst 26 wetten en 60 Algemene Maatregelen van Bestuur worden vervangen door 1 wet en slechts 4 AMVB’s. Alles eenvoudiger, beter, sneller , transparanter en vooral: meer integraal! Wie kan daar nu iets tegen hebben?

Gaan alle remmen er dan af? Nee, dat natuurlijk niet. Gelukkig (?) is er regelgeving vanuit Europa: Natura 2000 gebieden blijven intact en alle bestuurslagen ( Rijk, Provincie en Gemeenten) moeten verplicht omgevingsvisies ontwikkelen en daar de inwoners bij betrekken. Bestemmingsplannen worden afgeschaft en maken plaats voor “veel flexibelere omgevingsplannen”.

It’s the economy, stupid!

Wellicht herinneren sommigen zich deze sterke one-liner van Bill Clinton nog. Soms denken we dat “de politiek” of “het bestuur” allesbepalend zijn, maar als er één bepalende factor is, is dat de economie. Het besef is gegroeid dat een samenleving niet helemaal maakbaar is, de fysieke leefomgeving is dat wel . Economische drijfveren bepalen investeringen en daarmee ook de woon- en leefomgeving. Waar dat toe kan leiden heb ooit mogen zien op een ontluisterende studie- excursie naar New York. Totaal verpauperde industriegebieden lagen daar al jaren onaangeroerd. Toen wij als argeloze Hollanders aan de stedenbouwkundige vroegen wat de gemeente hieraan ging doen, keek hij ons verbaasd aan. “Niets natuurlijk, wij gaan zelf geen plannen maken en uitvoeren – dat is onze taak helemaal niet. Wij faciliteren economische processen. Als hier iets of iemand komt die wil investeren, komen wij ik actie. Wij wachten af wat er uit de markt komt, en dan gaan we om tafel zitten – anders halen we van alles en nog wat naar ons toe en daar hebben we de middelen niet voor en past niet in onze visie..” . Spoedcursus marktwerking voor blauwdrukdenkende Hollanders…

Amerikaanse toestanden

Een “ Ja, mits”aanpak is in mijn ogen weinig anders dan een Hollandse vertaling van een dergelijke beleidsopvatting. Natuurlijk eerst een breed gedragen visie: mooie stukjes tekst over leefbaarheid, integraliteit en – ook altijd goed – duurzaamheid. Totdat de eerste de beste projectontwikkelaar zich meldt met een leuk bouwplan waarbij de gemeente – direct of indirect ( WOZ!) zoveel verdiend dat er lokaal een fors tekort kan worden weggewerkt of een bezuiniging kan worden beperkt. De visie blijkt opeens wat rekbaarder dan velen aannamen en het licht wordt op groen gezet.

Tegen verrommeling is ook een visie!

En zo verrommelend ons mooie landje aan de Noordzee… Niet in één keer met een groot integraal plan, maar incrementeel, stap voor stap. Hier een concessie vanuit werkgelegenheid, daar een eenmalige uitzondering, dan weer een toezegging het “elders” en “op termijn” te compenseren: je kan het voorspelbare bestuurlijke excuus – vocabulaire alvast uit de kast halen.

Ik maak nu in mijn directe omgeving mee dat bouwprojecten worden gerealiseerd die volledig haaks staan op allerlei gebiedsvisies waarvan de inkt net droog. Het zou goed zijn als er op nationaal niveau een paar kernwaarden worden geformuleerd waar alles en iedereen zich aan moet houden:

• Er is al te veel te veel bebouwd oppervlak in ons land,te vaak van slechte kwaliteit.
• Netto uitbreiding van het bebouwd oppervlak is verboden.
• Initiatieven die tot vermindering daarvan leiden worden met voorrang behandeld.
• Initiatieven die daar niet aan voldoen moeten ter plaatse of elders worden gecompenseerd. ( Saldo 0)
• Initiatieven die ook daar niet aan voldoen moeten aantoonbaar leiden tot een kwaliteitsverbetering in functioneel – , energetisch- of mobiliteitsopzicht.

Kortom:

De – sociaal democratische – visie op de woon en leefomgeving mag niet geleid worden door het “faciliteren van het economisch proces” maar door het opkomen van hetgeen zwak en schaars is ( open ruimte /natuur) en in ruimtelijke kwaliteiten uitgedrukt: Ruim eerst je rotzooi op! Geen “Ja of Nee”,maar altijd: Tenzij..

 Wateringen, 8 februari 2016

 Eric R. Borggreve

Gewestelijk afgevaardigde PvdA Westland